Blog/Νέα
Η βασίλισσα διακρίνεται εύκολα πάνω στην κηρήθρα. Είναι το πιο μεγαλόσωμο άτομο της κοινωνίας. Αν και το σώμα του κηφήνα είναι πιο πλατύ από της βασίλισσας, αυτή είναι πιο μακριά και έχει οξύλιγκτη κοιλιά. Το μήκος των πτερύγων σε σχέση με το μήκος του σώματος είναι μικρό, κι αυτό την κάνει να μοιάζει με σφήκα. Ζει έως και 5 χρόνια σε αντίθεση με τις κοινές εργάτριες που ζουν το πολύ 6 μήνες κι αυτό είναι συνέπεια επίσης της διατροφής της με βασιλικό πολτό.
Ο ρόλος της στο μελίσσι
Η βασίλισσα, όταν είναι γονιμοποιημένη, συνήθως βρίσκεται πάνω στις κηρήθρες που περιέχουν ανοιχτό γόνο και σίγουρα στη γονοφωλιά. Κινείται ήρεμα, συνοδευόμενη πάντα από μέλισσες, οι οποίες την ταίζουν, την καθαρίζουν, την φροντίζουν την χαϊδεύουν συνεχώς ώστε να παίρνουν την μυρωδιά της και στη συνέχεια να την διαμοιράζουν σε όλη την κυψέλη για να γίνεται αισθητή η παρουσία της και η κυριαρχία της. Όταν το μελίσσι αναστατωθεί η βασίλισσα μπορεί να βρεθεί οπουδήποτε στη φωλιά, προσπαθώντας να κρυφτεί κάτω από άλλες μέλισσες.
Η σπουδαιότερη αποστολή της βασίλισσας στο μελίσσι είναι η ωοτοκία. Η βασίλισσα ωοτοκεί περίπου 2000 ωά / ημέρα, δηλαδή ένα αβγό κάθε 6 δευτερόλεπτα, που σε βάρος είναι 7 φορές το βάρος της βασίλισσας. Αναπτύσσει την ωοτοκία της από το κέντρο της κηρήθρας και της φωλιάς σε ελλείψεις σε κελιά που ήδη έχουν προετοιμάσει οι μέλισσες. Ο ημερήσιος ρυθμός ωοτοκίας εξαρτάται από πολλούς παράγοντες, όπως την εποχή, την ποιότητά της, τις τροφές που εισέρχονται στη φωλιά. Την μεγάλη αυτή δυνατότητα και ενέργεια που απαιτείται για την προσπάθεια αυτή, την βρίσκει η βασίλισσα στον βασιλικό πολτό που την ταΐζουν οι μέλισσες .
Εκτός από την ωοτοκία η βασίλισσα είναι υπεύθυνη και για τη συνοχή του σμήνους και την ομαλή λειτουργεία της κοινωνίας, καθώς υπάρχει μία συνεχής επικοινωνία μεταξύ όλων των μελισσών με τη βασίλισσά μέσω φερομονών που εκκρίνονται από το σώμα της. Χαρακτηριστικά όπως η επιθετικότητα, η τάση για σμηνουργία ή λεηλασία, η ανθεκτικότητα σε ασθένειες, η παραγωγικότητα, εξαρτώνται από τη βασίλισσα.
Η γέννηση της βασίλισσας
Η γέννηση της βασίλισσας γίνεται ύστερα από 15 ως 17 ημέρες (αβγό: 3 μέρες + προνύμφη: 5 1/2 ημέρες + νύμφη 7 1/2 ημέρες) μετά τη γέννηση του αβγού. Η νεογέννητη βασίλισσα περιπατάει ελεύθερα στα πλαίσια. Τα κίτρινα και μακριά της πόδια μας επιτρέπουν να τη διακρίνουμε από τις εργάτριες.
Πολλές βασίλισσες μπορεί να γεννηθούν αλλά μια μόνο θα επιβιώσει στην κυψέλη κι αυτό επιτυγχάνεται με τους ακόλουθους τρόπους:
α) Η πρωτογέννητη από τις καινούριες βασίλισσες σκοτώνει τις αδελφές της στην κούνια (μέσα στο κελί δηλαδή) η τις πολεμάει πάνω στα πλαίσια.
β)Αν πρόκειται να βγει και δεύτερο σμήνος από την κυψέλη η πρώτη βασίλισσα εμποδίζει με την παρουσία της το άνοιγμα των άλλων βασιλικών κελιών.
Οι άλλες νεαρές μεγαλειότατες που είναι έτοιμες να γεννηθούν κρατιούνται από τις μέλισσες φυλακισμένες στα κελιά τους και περιμένουν την έξοδο (σμηνουργία) της ελεύθερης βασίλισσας για να βγουν όλες μαζί απ αυτά. Μετά την έξοδό της από το κελί τρέφεται εντατικά για 3-4 ημέρες, από τις ‘παραμάνες’ μέλισσες. Η βασίλισσα δεν τρέφεται μόνη της, αφού μάλιστα η τροφή της σ’ όλη της ζωή είναι βασιλικός πολτός.
Το ζευγάρωμα με τους κηφήνες
Η βασίλισσα που θα υπερισχύσει προετοιμάζεται πια για το ‘γαμήλιο ταξίδι’. Ζευγαρώνει μια φόρα στη ζωή της σε ένα ή και περισσότερα γαμήλια ταξίδια της μέχρι να συναντηθεί με κάποιον κηφήνα. Πρώτα πρέπει να χάσει βάρος για να μπορέσει να πετάξει και σ’ αυτό την βοηθούν ηλικιωμένες μέλισσες, ενώ οι νεαρές ‘παραμάνες’ την ταίζουν.
Το ζευγάρωμα γίνεται συνήθως από την 5η έως την 15η ημέρα μετά τη γέννηση της, μεταξύ 10ης και 17ης ώρας όταν έχει ήρεμο και ζεστό καιρό. Συγκεκριμένα η σύζευξη γίνεται πάντα στον αέρα, σε αίθριο ουρανό, με μέση θερμοκρασία περιβάλλοντος 20 ° C και μέση ταχύτητα ανέμων 28 Km / h . Για να θεωρηθεί επιτυχημένο ένα ‘γαμήλιο ταξίδι’, θα πρέπει η βασίλισσα να επιστρέψει στη φωλιά με 5,5 εκατ. σπέρμια στην σπερματοθήκη της, και για να το πετύχει αυτό θα πρέπει να ζευγαρώσει με 8-10 κηφήνες. Κατά το ζευγάρωμα τα γεννητικά όργανα αποκόβονται από τον κηφήνα ο οποίος πεθαίνει και η βασίλισσα τα παίρνει μαζί της κατά την επιστροφή της στην κυψέλη. Εάν δεν γίνει το πιθανότερο είναι να ξαναπροσπαθήσει.
Για να ολοκληρωθεί η διαδικασία γονιμοποίησης της βασίλισσας και για να ξεκινήσει κανονικά η ωοτοκία της, θα πρέπει το σπέρμα που έχει συλλέξει κατά το γαμήλιο ταξίδι να φτάσει και να γεμίσει τη σπερματοφόρο κύστη. Γι’ αυτό απαιτείται η θερμοκρασία της γονοφωλιάς να διατηρείται στους 33 ° -35 ° C , άρα το μελίσσι να έχει τον απαραίτητο πληθυσμό για να διατηρήσει σ’ αυτά τα επίπεδα τη θερμοκρασία.
Εάν η διαδικασία ολοκληρωθεί κανονικά η βασίλισσα αρχίζει να ωοτοκεί 3 ημέρες μετά το ‘γαμήλιο ταξίδι’. Η βασίλισσα κατά τη διάρκεια της ωοτοκίας της έχει τη δυνατότητα να ωοτοκεί δύο ειδών ωά, γονιμοποιημένα και αγονιμοποίητα. Τα γονιμοποιημένα ωά εξελίσσονται σε θήλεα άτομα, εργάτριες μέλισσες ή βασίλισσες, ενώ τα αγονιμοποίητα ωά σε κηφήνες. Η διαδικασία με την οποία ελέγχει η βασίλισσα το είδος ωού που θα αποθέσει στο κελί, δεν έχει ακόμα διευκρινιστεί, αν και πολλές θεωρίες προσπαθούν να ρίξουν φως σ’ αυτό το μοναδικό φαινόμενο.
Ανωμαλίες της ωοτοκίας
Αν για κάποιο λόγο η νεαρή βασίλισσα δεν μπόρεσε να γονιμοποιηθεί τότε αυτή γεννάει ωάρια δίχως να περιέχουν σπερματοζωάρια, τα αβγά αυτά μας δίνουν τις αρσενικές μέλισσες (κηφήνες) και τότε λέμε πως η βασίλισσα αυτή είναι (αρρενοτόκος). Αρρενοτόκο βασίλισσα λέμε ότι έχουμε και όταν μετά από 4 ή 5 χρόνια ωοτοκίας τελειώνουν τα σπερματοζωάρια που είχε πάρει από την γονιμοποίηση της κι έτσι και σε αυτή την περίπτωση γεννάει μόνο κηφήνες.
Επικοινωνία μεταξύ βασίλισσας και μελισσών
Η βασίλισσα επικοινωνεί με τις υπόλοιπες μέλισσες μέσω των φερορμονών. Συγκεκριμένα, η διασπορά των φερομονών της βασίλισσας ανάμεσα στις μέλισσες γίνεται :
με την τροφάλλαξη, την ανταλλαγή δηλαδή τροφής μεταξύ των εργατριών μελισσών, μέσω των στοματικών τους μορίων.
με τη συχνή επαφή των μελισσών μέσα στη φωλιά και με την κυκλοφορία του αέρα μέσα στην κυψέλη
Η δράση των φερομονών της βασίλισσας στον υπόλοιπο πληθυσμό της κοινωνίας χαρακτηρίζεται ως :
φυσιολογική, όπως η αναστολή της κατασκευής βασιλικών κελιών και η αναστολή της ανάπτυξης των ωοθηκών των εργατριών
και άμεσης αντίδρασης, όπως η προσέλκυση των κηφήνων, η προσέλκυση των εργατριών στον αφεσμό κατά τη σμηνουργία, η προτροπή των εργατριών προς συλλογή τροφής ή η αναγνώριση της βασίλισσας από τις εργάτριες.